Waarom social media zoveel mogelijk van je willen weten om super veel geld te kunnen verdienen

Hoewel social media ook voordelen biedt, is het goed om bewust te zijn van de invloed van sociale media op ons eigen leven en dat van anderen. Onze relaties en realiteit worden steeds meer bepaald door social media platformen die ontworpen zijn om onze aandacht te trekken en vast te houden. Werk, school, uitgaan, liefde, vriendschap, zelfbeeld en zelfvertrouwen worden meer en meer door sociale media beïnvloed. In dit artikel leer je waarom en hoe die platformen werken zoals ze werken. Hoewel social media ook voordelen biedt, is het goed om bewust te zijn van de invloed van sociale media op ons eigen leven en dat van anderen.

Bijna de helft (46%) van de wereldbevolking gebruikt social media

In April 2019, schatte de VN dat de wereldbevolking op dat moment 7,7 miljard mensen telde. In 2021 zal dat gestegen zijn tot ongeveer 7,8 miljard. Daarvan zijn 3,6 miljard gebruikers actief op sociale media. Dat is ruim 46%, ofwel bijna de helft van de mensen op deze planeet.

Gratis? Voor niets gaat de zon op

Het aanmaken en gebruiken van een account op sociale media is gratis. Facebook, Whatsapp, Instagram (overigens allemaal onderdeel van Facebook), Twitter, Snapchat, TikTok, Google, YouTube, et cetera, allemaal gratis. We kennen allemaal het gezegde: “Voor niets gaat de zon op”. Hoe is het dan mogelijk dat deze platformen met zulke enorme hoeveelheden gebruikers, gratis te gebruiken zijn voor de hele wereld? Er zijn miljoenen computers voor nodig om dat alles draaiende te houden.

Het antwoord is dat de gebruikers niet de klanten zijn, maar het product. Een veel gehoorde uitdrukking is “als je er niet voor betaalt, ben jij het product”. Daarmee wordt bedoeld dat de gegevens die jij, bewust of onbewust, deelt met deze platformen gebruikt wordt om advertenties te verkopen. Bedrijven betalen de platforms om op het platform te adverteren. Omdat deze platformen zoveel data hebben, kun je als adverteerder een hele specifieke doelgroep aanspreken om de advertentie aan te laten zien.

Het verschil met traditionele media is enorm. Een advertentie in een krant of tijdschrift werd (potentieel) gezien door de oplage van die krant of dat tijdschrift. Maar dat is dan een vrij grote, ruime doelgroep. Op televisie is het ongeveer net zo: een bepaalde zender heeft een bepaald publiek als doelgroep en kan tussen of tijdens programma’s gericht op die doelgroep reclame zendtijd verkopen. Daarom zie je niet op elke zender altijd dezelfde reclames. Op social media kan een adverteerder veel nauwkeuriger de doelgroep definieren omdat het platform ontzettend veel van je weet.

Wat weten social media van jou?

Om zoveel mogelijk adverteerders te trekken, willen Social media platformen dus zoveel mogelijk data van jou hebben. En om zoveel mogelijk data over jou te kunnen verzamelen, moet jij zoveel mogelijk tijd op dat platform doorbrengen.

Elke klik, elke post, elke (re)tweet, elk commentaar, elke like wordt bijgehouden. Welke foto’s je bekijkt, hoe lang je ernaar kijkt, en op welk moment van de dag (of nacht) je naar welke accounts kijkt. Ook vanaf welk apparaat je gebruik maakt, op welk tijdstip op de dag, waar je bent, op wie je reageert, met wie je communiceert en in welke onderwerpen jij en al die mensen interesse in hebben.

Al die signalen die jij afgeeft, worden gebruikt als invoer voor computer modellen die bepalen hoe jouw tijdlijn eruit ziet. Wist je dat je niet alles te zien krijgt van jouw vrienden of volgers? En ook niet in chronologische volgorde. Algoritmen bepalen wanneer je welke posts op Facebook te zien krijgt. Welke foto’s op instagram in je tijdlijn verschijnen. Welke volgende video YouTube jou aanbeveelt. Allemaal met als doel om jou zolang mogelijk in die app en op dat platform te houden. Want hoe langer jij op het platform zit, hoe meer mogelijkheden om jou berichten te tonen waar een ander voor betaald heeft.

En omdat deze gegevens van en miljarden anderen wordt bijgehouden, is het niet alleen mogelijk om te weten te komen wie jij bent en wat je doet. Maar ook om met steeds grotere betrouwbaarheid te kunnen voorspellen hoe jij zult reageren op de dingen die je voorgeschoteld krijgt in je tijdlijn.

“Er zijn slechts twee industrieën die hun klanten ‘gebruikers’ noemen: illegale drugs en software” — Edward Tufte in “The Social Dilemma“

Gratis social media in ruil voor een paar advertenties. Dat is toch zo gek nog niet?

Op zich niet. Maar gaat het niet alleen om advertenties.  Of je nou wel of niet iets koopt wat aan jou geadverteerd wordt, maakt de platformen niet veel uit. Geen enkele advertentie heeft dezelfde uitwerking op iedereen. Maar hoe meer mensen het zien, hoe meer erop zullen reageren. Dus nog steeds is het de platformen alles aan gelegen om jou zoveel en zo lang mogelijk in hun app te houden.

Ook gaan advertenties lang niet altijd meer over producten of diensten die iemand graag wil verkopen. Elk platform biedt de mogelijkheid om “content” te promoten. Content kan vanalles zijn: geschreven berichten, foto’s, video’s, etc. Op die manier kunnen allerlei soorten berichten verspreid worden, goed en slecht. Bovendien zijn de “sponsored content” berichten zo opgesteld dat ze zoveel mogelijk lijken op gewone posts. Er moet altijd wel een indicatie bijstaan, maar dat is vaak in kleine(re) lettertjes en in een kleur lettertype dat een stuk minder opvalt dan de rest van het bericht.

Door de enorme hoeveelheid data die platformen beschikbaar hebben, is het mogelijk om een heel specifieke doelgroep te beschrijven waaraan de betaalde berichten getoond worden. Facebook legt bijvoorbeeld op haar “Facebook Targeting opties” pagina op hoofdlijnen uit hoe een doelgroep voor advertenties kan worden samengesteld:

Adverteer in de plaatsen, gemeenschappen en landen waarin je zaken wilt doen.

Kies een doelgroep op basis van leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, functie en meer.

Voeg interesses en hobby’s (van biologisch eten tot actiefilms) toe van de mensen die je met je advertentie wilt bereiken

En ook “sponsored content”, “promoted content” zijn allemaal hetzelfde: iemand heeft ervoor betaald om dat te laten zien en jij behoort tot de doelgroep voor die content. Door de mogelijkheid om een heel specifieke doelgroep aan te spreken, wordt het voor iedereen een stuk makkelijker om zijn of haar gedachtengoed onder de aandacht te brengen. Op “prime time” televisie zul je niet snel een reclame filmpje zien gemaakt met een smartphone op de slaapkamer waarop extreme ideeën verspreid worden. Dat kost veel teveel, bovendien zullen heel veel mensen dat zien die daar tegen in opstand zouden kunnen komen. Maar, op social media kun je uiterst zorgvuldig je doelgroep uitkiezen en verfijnen voor een fractie van de kosten.

Hoe social media apps jouw aandacht trekken, twee voorbeelden

Algoritmen bepalen dus wat je voorgeschoteld krijgt. In veel gevallen zullen die steeds een beetje extremere aanbevelingen doen om jouw interesse vast te houden. Immers: steeds dezelfde (soort) berichten/foto’s/video’s worden saai. Zo kom je in een zogenaamde “filter bubbel”.

Andere manieren om jouw aandacht te trekken en vast te houden zijn likes, reacties en notificaties. Het is bijna onmogelijk om een pingeltje of trilling van je telefoon te negeren met daarop de tekst dat een vriend of vriendin jou in een foto heeft getagd of in een bericht heeft genoemd. Er wordt over jou gepraat, dus dat wil je graag zien. En omdat je gaat kijken, geef je een signaal af dat je daar gevoelig voor bent en voed je dat systeem met jouw informatie.

Het klinkt misschien allemaal wat overdreven, maar vergeet niet dat er duizenden software ontwikkelaars zijn die er hun werk van hebben gemaakt om jouw aandacht te vangen. Een paar voorbeelden:

• Is het je weleens opgevallen dat je wel de notificatie krijgt als iemand je in een foto tagt, maar dat je niet de foto erbij ziet waar het over gaat? Daarvoor moet je de app openen of inloggen en zo word je weer in het platform gezogen. Als je eenmaal de app geopend hebt, lees je even de andere reacties en wie weet laat je zelf ook nog even een like of een commentaar achter. En vervolgens is de kans groot dat je nog even door de tijdlijn scrollt om te zien wat er gepost is. Voor je het weet ben je weer 15 minuten (of meer) verder.
• Smartphones gebruiken zogenaamde “badge counters” om aan te geven hoeveel meldingen je van een app gemist hebt. Dat zijn die rode bolletjes met een wit cijfer erin boven een icoon van een app op je smartphone. Het is geen toeval dat die op zowel Android als iOS rood van kleur zijn. Het is dezelfde kleur als het STOP bord langs de weg, verbods borden, verkeerslichten, etc. Rood betekent onbewust: stop met wat je aan het doen bent en geef aandacht aan het rode.

Foto door Brett Jordan via Unsplash

De technieken die de platforms toepassen om jouw aandacht te krijgen en vast te houden, haken in op onze diepste menselijke verlangens van acceptatie en erkenning. Ze worden heel bewust ontwikkeld en steeds verder verfijnd met als doel om zoveel en zo vaak mogelijk jouw aandacht te vangen. Dat is dus tijd, aandacht en concentratie die je niet kunt besteden aan andere mensen, werk, huiswerk, school, hobby’s, sporten, enzovoorts.

Afsluitend

Social Media zijn echt niet puur slecht. Maar het is goed om te beseffen dat ze tot doel hebben om zoveel mogelijk geld te verdienen, terwijl een account aanmaken en gebruiken gratis is. Dat geld verdienen gebeurt door anderen te laten betalen voor berichten op hun platform. Om hun betalende klanten zo goed mogelijk van dienst te zijn, is het van belang dat de gebruikers van de platformen zoveel en zo vaak mogelijk gebruik maken van hun apps en platforms en zoveel mogelijk data delen. Er zijn dagelijks duizenden mensen aan het werk om die kunst verder te verfijnen met behulp van computer modellen en kunstmatige intelligentie. Dat kan het bijzonder lastig maken om bewust te zijn van de invloed die het gebruik van deze platformen op jou heeft.