“Doe eens normaal joh!” en betere manieren om met anderen te verbinden (op relatie, proces en inhoud)

Hoewel alle namen in dit verhaal verzonnen zijn, is het voorval echt gebeurd. Tijdens een training die we verzorgden voor een team van leerkrachten, kwam deze situatie vanuit de groep naar voren. Het bleek een goed voorbeeld om te laten zien hoe we met andere mensen kunnen verbinden ondanks weerstand tijdens een gesprek.

Locatie: Basisschool “Het Regenboogje”

Context: 10-minuten gesprek tussen Juf Emma en vader Paul n.a.v. het rapport van zijn zoon, Stan.

Stan had moeite met lezen en was, t.o.v. het vorige rapport, achteruit gegaan op de score. Paul, de vader van Stan, kwam briesend het gesprek in. Tikkend met de wijsvinger op tafel keek hij Juf Emma aan en bulderde “En hoe ga jij dit oplossen? Ik wil nu een plan van je horen!”.

Juf Emma was volledig overdonderd en antwoordde: “Nou, uhm, ik ga dit doen en ik ga dat doen en meer zus en extra zo”. De toon was gezet. De rest van het gesprek werd door Paul aangegrepen om duidelijk aan te geven dat Emma  (volgens hem) verantwoordelijk was voor het oplossen van de leesachterstand van Stan. Dat was het eerste gesprek die middag voor Juf Emma. Nog 25 te gaan…

WTF was dat?

Dat was de vraag die Emma zichzelf daarna stelde. Logisch, want dit is niet hoe je normaal gesproken verwacht met elkaar om te gaan. We zijn het lang niet altijd eens met elkaar en dat hoeft ook niet. Maar met deze houding walste Paul volledig over haar heen met als gevolg dat Emma vol in de verdediging schoot. Op korte termijn kreeg Paul daarmee waarschijnlijk de woorden te horen die hij wilde. Maar de kans dat Stan op deze manier beter gaat lezen is klein.

Situaties als deze maken we allemaal mee. Misschien niet zo extreem, maar iedereen ervaart weleens weerstand in contact met anderen. Tijdens de training waarin dit genoemd werd, vroegen we wat haar “ongefilterde” reactie van Emma was. Eigenlijk dacht ze: “Doe eens even normaal man!”

Emma wilde ook graag over de lees achterstand van Stan praten. Voor de rest ging alles prima op school. Maar, deze manier van benaderen vond ze erg vervelend.

Verbinden op 3 niveaus

In een gesprek met anderen kunnen we op verschillende manieren met de ander verbinden. Volgens schrijfster Brené Brown is “verbinden” wat er tussen mensen gebeurt wanneer ze zich gehoord, gezien en gewaardeerd worden.

Dat vraagt wel dat we echt luisteren naar de ander, dus niet alleen de woorden horen. Wanneer we aandachtig luisteren naar de ander, kunnen we op drie niveau’s verbinden met de ander. Dat kun je doen door goed te letten op de woorden die gebruikt worden en de lichaamstaal die je ziet bij de ander. Laten we eens kijken op welke niveaus je kunt aanhaken en daarna een paar voorbeelden laten zien.

Relatie

In het voorbeeld van Paul en Emma gaat het mis op de relatie tussen beide partijen in het gesprek. De toon die Paul aanslaat, geeft Emma een ongemakkelijk gevoel. Het zorgt ervoor dat ze tegenover elkaar komen te staan, in plaats van naast elkaar. Als beide partijen de intentie hebben om Stan te helpen bij zijn ontwikkeling, zullen ze moeten zorgen dat ze samen door een deur kunnen. Dat betekent niet dat ze het samen eens hoeven zijn over de aanpak, maar wanneer er geen wederzijdse veiligheid en vertrouwen zijn, zal de uitkomst van het gesprek niet optimaal zijn voor Stan.

Soms is het duidelijk dat er iets niet helemaal lekker zit tussen jou en de ander. Als er een duidelijke emotie is in lichaamstaal of in de woorden die de ander gebruikt, is dat een duidelijk signaal dat iets een inhoudelijk gesprek in de weg staat. Zinnen als “ik ben teleurgesteld dat je…” of “ik word toch wat onrustig van jouw email over…” zijn een duidelijk signaal dat er in de relatie tussen jou en de ander wat verbeterd kan worden.

Wanneer jij bij jezelf een “Doe effe normaal” reactie voelt, is dat ook een duidelijk signaal.

Door de emotie de respecteren en ruimte te geven, neem je al een groot deel van de weerstand weg.

Proces

Is dit de juiste plaats en tijd voor dit gesprek? In het voorbeeld hierboven, is het 10-minuten gesprek een goed moment om dit te bespreken. Maar, was Paul met stoom uit zijn oren het schoolplein opgekomen bij aanvang van de schooldag, was dat niet de juiste plaats en tijd.

Misschien wil jij nog net even de project manager aanschieten vlak voordat hij of zij een overleg in gaat. Dat kan prima om te zeggen dat er nog een blaadje sla op zijn of haar tanden zit van tijdens de lunch. Maar, het is niet het juiste moment voor een goed gesprek over de gevolgen van de gewijzigde planning.

Er zijn heel veel redenen aan te voeren waardoor het voor iemand niet handig of prettig is om daar en dan op de inhoud in te gaan. Misschien staan rangen, rollen of verantwoordelijkheden in de weg. Of is het niet integer om het onderwerp op dat moment te bespreken.

Inhoud

Wanneer het goed zit op de relatie en proces niveaus, wordt het een stuk makkelijker om op de inhoud in te gaan. Bij Paul en Emma was het proces in orde, maar de relatie niet. Immers: een rapport gesprek over Stan is de juiste plek om het gesprek te voeren, maar door de houding van Paul is de relatie niet in orde. Wanneer Emma en Paul elkaar voldoende vertrouwen, kunnen ze het gaan hebben over de inhoud: hoe kan Stan’s leesvaardigheid verbeterd worden.

Persoonlijke voorkeur

Soms kan het lastig zijn om de juiste signalen op te pikken. Wanneer jij niet zoveel met gevoelens hebt, is het moeilijk om de emoties van een ander op te pikken. Als je dat weet van jezelf, kun je extra alert zijn op de woorden die gebruikt worden, om zo toch de ruimte te geven die nodig is.

Voorbeelden

“Ik baal ervan dat je onze afspraken niet bent nagekomen”

De inhoud van die zin gaat over het niet nakomen van een gemaakte afspraak. Maar het “Ik baal ervan” is een signaal dat er op de relatie

“Ik word toch wat onrustig van jouw e-mail”

Hier is het woord “onrust” een teken dat er wat emotie in het spel is. Door de onrust aan te kaarten, kun je uitvinden wat de onrust precies veroorzaakt.